Bij afvalenergiecentrale (AEC’s), bioenergiecentrales (BEC’s) en slibverbrandingsinstallaties (SVI’s) komen reststoffen vrij die schadelijk voor de gezondheid kunnen zijn. De risico's kunnen variëren van huid- en luchtwegirritatie door de hoge zuurgraad, bioaccumulatie van zware metalen zoals lood en dergelijke tot organische verontreinigingen zoals dioxines. Een aantal reststoffen, waaronder AEC vliegas, kan de vruchtbaarheid of het ongeboren kind schaden. Daarom moet voorkomen worden dat medewerkers de reststoffen inademen en dat schadelijke stoffen via mond en huid in het lichaam terechtkomen.
De reststoffen ontstaan bijvoorbeeld in de rookgasreiniging en de verbrandingsoven. Voorbeelden van gevaarlijke stoffen in reststoffen zijn de volgende:
- Bodemas en ketelas: as uit de verbranding bevat onder andere zware metalen, PAK, dioxines en furanen.
- Vliegas: vliegas bevat onder andere metaaloxiden, dioxinen en furanen.
- Rookgasreinigingsresidu (RGR): RGR bestaat vooral uit zouten zoals calciumcloride en natriumchlorides en kan daarnaast dioxines bevatten.
- Kamerfilterpers residu (filterkoek): dit type filterkoek bevat zware metalen, dioxines en furanen.
De risico's van de verschillende reststoffen zijn afhankelijk van de samenstelling en combinatie van gevaarlijke stoffen hierin. Voor verschillende reststoffen heeft de Vereniging Afvalbedrijven Safety Data Sheets (SDS) laten opstellen waarin de risico's op een rij zijn gezet. Op basis van deze SDS-bladen stelt elke AEC, BEC en SVI als leverancier van reststoffen zelf specifieke SDS'n op. Voor het aanbrengen van AEC-bodemas in grondwerken is een risicoanalyse bij grondwerk opgesteld. Deze werkzaamheden worden niet in de afvalbranche uitgevoerd en blijven daarom in deze arbocatalogus buiten beschouwing.
Verplichte maatregelen
Indien er bij werkzaamheden in een AEC, BEC of SVI een kans is op blootstelling aan reststoffen dan is het noodzakelijk om onderstaande maatregelen te nemen.
Alle wettelijke verplichtingen
- Beschrijven gevaarlijke stoffen en maatregelen in RI&E
- Voorlichten over gevaarlijke (afval)stoffen
- Geven werkinstructie - vliegasverstopping verhelpen
- Geven werkinstructie - werkplek schoonmaken
Alle technische maatregelen
- Bieden goede sanitaire voorzieningen
- Treffen voorzieningen bedrijfshulpverlening
- Treffen voorzieningen voor opslag van gevaarlijk afval
Alle organisatorische maatregelen
- Documenteren gevaarlijke stoffen
- Minimaliseren aantal blootgestelde werknemers
- Opstellen plan bedrijfshulpverlening (bhv)
- Verbieden roken, drinken en eten tijdens werk
- Indien uit de RI&E een restrisico blijkt: Aanbieden van PAGO gevaarlijke (afval)stoffen
Indien er ná het nemen van alle bovenstaande maatregelen volgens de RI&E toch nog risico op blootstelling is, zijn alle maatregelen in de categorie Persoonlijke beschermingsmiddelen van toepassing:
Persoonlijke beschermingsmiddelen
- Voorlichten over persoonlijke beschermingsmiddelen
- Aanbieden persoonlijke beschermingsmiddelen
- Gebruiken persoonlijke beschermingsmiddelen
- Gebruiken adembescherming stofblootstelling
- Factsheet De Inspectie SZW en de CROW 400-richtlijn, Inspectie SZW februari 2019
- Zie ook Achtergrondinformatie gevaarlijk afval
- Zie ook Hulpstoffen in de afvalbranche
- Website van de Nederlandse EU-GHS Helpdesk met alle informatie over de regels van het etiketteren
- Het Veiligheidsinformatieblad (VIB) ofwel in het engels de (Material) Safety Data Sheet (afgekort tot SDS of MSDS) bevat van gevaarlijke stoffen de informatie over gevaarsaanduidingen en voorzorgsmaatregelen
- De H-codes op het etiket geven de gevaarsaanduiding; H is de afkorting van het engels Hazard (=gevaar)
- De P-codes op het etiket geven de voorzorgsmaatregelen; P is de afkorting van Precaution (=voorzorg)
- Stoffenmanager.nl biedt een hulpmiddel om de blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk te beoordelen
- Niet van toepassing op de afvalbranche: Risicoanalyse 2016 Veilig grondwerk met AEC-bodemas opgesteld door Industox met beheersmaatregelen bij stofblootstelling van de grondwerker bij handmatig graven, kleinschalig machinaal grondverzet en grootschalig verzet met shovel en andere verzetmachines